12/02/2015 14:56
Αναζητώντας λύσεις στο πρόβλημα της υπογονιμότητας στη γυναίκα θα πρέπει να διευκρινίσουμε τα αίτια που την προκαλούν. Η υπογονιμότητα των ζευγαριών κατά το 1/3 αποδίδεται στη γυναίκα, κατά 1/3 στον άνδρα ενώ το υπόλοιπο 1/3 αφορά στις περιπτώσεις «ανεξήγητης υπογονιμότητας». Θα πρέπει αρχικά να τονίσουμε ότι κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξετάζεται ως εξατομικευμένο περιστατικό, αφού στην κάθε γυναίκα κάθε παράγοντας επιδρά ξεχωριστά, ενώ το πρόβλημα μπορεί να εκδηλώνεται ως αποτέλεσμα συνδυασμού παραγόντων.
Οι διαταραχές ωορρηξίας αποτελούν το συνηθέστερο λόγο αδυναμίας σύλληψης των γυναικών και είναι δυνατό να οφείλονται σε:
- Ορμονικά προβλήματα. Η διαδικασία ωορρηξίας εξαρτάται από τις επιτυχείς αλληλεπιδράσεις μεταξύ ορμονών και οποιαδήποτε διατάραξη της ισορροπίας τους μπορεί να καταστήσει την ωορρηξία αδύνατη. Μεταξύ αυτών των προβλημάτων περιλαμβάνονται τα εξής:
α. Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ), όπου υπάρχει μειωμένη παραγωγή ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης και φυσιολογικά ή αυξημένα επίπεδα ωχρινοτρόπου ορμόνης, οιστρογόνων και τεστοστερόνης. Εκδηλώνεται με μειωμένη παραγωγή ώριμων ωαρίων.
β. Δυσλειτουργία του υποθάλαμου: Ο υποθάλαμος είναι υπεύθυνος για την ενεργοποίηση της υπόφυσης να στείλει ωοθυλακιοτρόπο (FSH) και ωχρινοτρόπο ορμόνη (LH) στις ωοθήκες για να βοηθήσουν στα ωάρια να ωριμάσουν. Χωρίς τη ρύθμιση αυτής της διαδικασίας από τον υποθάλαμο, καθίσταται αδύνατη η ωρίμανση των ωαρίων.
γ. Δυσλειτουργία της υπόφυσης: η υπόφυση είναι ο «μεσολαβητής» στον ορμονικό καταρράκτη μεταξύ του υποθάλαμου και των ωοθηκών. Η δυσλειτουργία της υπόφυσης μπορεί να οφείλεται σε χημική ανισορροπία, όγκο στην υπόφυση ή τραυματισμό.
- Συμφύσεις-δυσλειτουργία ωοθηκών ως αποτέλεσμα χειρουργικών επεμβάσεων ή λοιμώξεων. Επίσης, οι κύστεις ωοθηκών ενδέχεται να οδηγήσουν στη δημιουργία ουλών, που δυσχεραίνουν την ωρίμανση των ωοθυλακίων.
- Πρόωρη εμμηνόπαυση ή πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (αφορά ποοσοστό <1% σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 40 ετών).
Δυσλειτουργία σαλπίγγων
Οι διαταραχές σαλπίγγων αναλογούν στο 25% των περιπτώσεων υπογονιμότητας και αφορούν σε:
- Λοίμωξη. Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα αποτελούν αιτία δυσλειτουργίας των σαλπίγγων, λόγω των σχηματιζόμενων συμφύσεων και κατ΄ επέκταση τη δημιουργία υδροσαλπίγγων.
- Οι χειρουργικές επεμβάσεις συχνά ενδέχεται να οδηγήσουν σε μετεγχειρητικές συμφύσεις, οι οποίες μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα την απόφραξη των σαλπίγγων επηρεάζοντας έτσι τη διαδρομή την οποία το ωάριο πρέπει να διανύσει.
- Έκτοπη κύηση. Ορισμένες φορές, το γονιμοποιημένο ωάριο λόγω της κακής ποιότητας της σάλπιγγας αναπτύσσεται εντός αυτής χωρίς να φθάσει στη μήτρα. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται εξωμήτριος κύηση και χρήζει άμεσης επέμβασης.
Ενδομητρίωση
Είναι μια κατάσταση κατά την οποία ενδομητριακός ιστός αναπτύσσεται εκτός της μητρικής κοιλότητας. Η ενδομητρίωση επηρεάζεται από αλλαγές της ορμονικής δραστηριότητας, και προσβάλλει το 10% – 40% των υπογόνιμων γυναικών.
Ινομυώματα
Είναι καλοήθεις όγκοι προερχόμενοι από λείες μυικές ίνες οι οποίοι ενδέχεται να παρεμποδίσουν την εμφύτευση ή την ανάπτυξη του εμβρύου.
Πυελικές συμφύσεις
Προκαλούνται από χειρουργική επέμβαση ή λοίμωξη, όταν σχηματίζεται ουλώδης ιστός μεταξύ δύο ή περισσοτέρων εσωτερικών οργάνων. Αυτός ο ιστός επηρεάζει τις ωοθήκες ή τις σάλπιγγες και ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα την υπογονιμότητα.
Πρόσθετοι παράγοντες
Η γυναικεία υπογονιμότητα μπορεί να αποδοθεί επίσης σε:
- Ανωμαλίες στην τραχηλική βλέννα (μη φιλική προς τα σπερματοζωάρια).
- Ενδοκρινικές παθήσεις που επηρεάζουν την ωορρηξία και συνεπώς τη γονιμότητα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης αλλά και παθήσεις του θυρεοειδούς και των επινεφριδίων.
- Ανατομικά προβλήματα της μήτρας (μονόκερως/ δίκερως/ δίδελφυς/ διαφραγματοφόρος μήτρα).
- Ανοσολογικά αίτια (αντισώματα τα οποία αναγνωρίζουν ως «ξένο» το γενετικό υλικό του πατέρα και επομένως το έμβρυο και επιτίθενται σε αυτό).
- Εκτρώσεις. Η έκτρωση είναι μία επεμβατική διαδικασία η οποία ενδέχεται να προκαλέσει προβλήματα στη γονιμότητα εξαιτίας επιπλοκών όπως φλεγμονές ή συμφύσεις.
Lifestyle
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει ενοχοποιηθεί για σημαντικές επιπτώσεις και στην αναπαραγωγική υγεία των γυναικών.
Το γεγονός ότι οι γυναίκες καθυστερούν να τεκνοποιήσουν εξαιτίας προτεραιοτήτων στις σπουδές και την επαγγελαμτική-οικονομική τους αποκατάσταση αποδεδειγμένα έχει αυξήσει τα ποσοστά γυναικείας υπογονιμότητας. Αποδεδειγμένα η ηλικία επηρεάζει τη γυναικεία γονιμότητα και αυτό γίνεται εμφανές μετά τα 35 και ακόμα περισσότερο από την ηλικία των 40 και μετά.
Από την άλλη είναι γνωστό ότι οι «κακές συνήθειες» όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και η κακή διατροφή επηρεάζουν ταυτόχρονα και τη γονιμότητα αλλά και την αποτελεσματικότητα των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Το πολύ υψηλό ή πολύ χαμηλό σωματικό βάρος, η έντονη σωματική άσκηση και το υπερβολικό άγχος αποτελούν εμπόδιο στη γονιμότητα. Επίσης, ορισμένα φάρμακα και θεραπείες είναι δυνατό να επηρεάσουν την αναπαραγωγική ικανότητα της γυναίκας. Τέλος, οι ακτινοβολίες και οι χημικές ουσίες με τις οποίες βρίσκονται στο καθημερινό μας περιβάλλον ή και στον εργασιακό μας χώρο φαίνεται να έχουν αρνητικές επιδράσεις στην αναπαραγωγική της υγεία.
Δρ. Βασίλης Κελλάρης, Μαιευτήρας-γυναικολόγος, επιστημονικός συνεργάτης της κλινικής ΓΕΝΕΣΙΣ
